Εργο του Καθηγητή Δαμιανού Ε. Σακά στις Κινητικές Διαταραχές

Χάρις στην συνεργασία με εκλεκτούς Ελληνες επιστήμονες, ο Καθηγητής Δαμιανός Σακάς δημιούργησε, το πρώτο και μεγαλύτερο σε δραστηριότητα Κέντρο Χειρουργικής Θεραπείας των Κινητικών Διαταραχών στην Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός των χειρουργηθέντων ασθενών με κινητικές διαταραχές κατα τα τελευταία έτη υπερβαίνει τους 600.

Το Κέντρο διαθέτει όλο το εξειδικευμένο προσωπικό και την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή υψηλής τεχνολογίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση ασθενών με χρόνιες φαρμακοανθεκτικές κινητικές διαταραχές. Στο Κέντρο πραγματοποιείται όλο το φάσμα των εξειδικευμένων επεμβάσεων κινητικών διαταραχών. Ειδικότερα, αντιμετωπίζονται οι βαρειές κινητικές διαταραχές, που μπορεί να οφείλονται σε μία απο τις παρακάτω κύριες παθήσεις: 1) νόσο του Πάρκινσον, 2) ιδιοπαθή τρομο 3) δυστονία και 4) σπαστικότητα. Εφαρμόζοντας διεθνώς καθιερωμένες τεχνικές όπως α) της στερεοτακτικής θερμικής διατομής ή β) της εμφύτευσης διεγέρτη-βηματοδότη των βασικών γαγγλίων, τα συμπτώματα των ασθενών είναι δυνατόν να υποχωρήσουν εντυπωσιακά και ο ασθενής να αποκατασταθεί λειτουργικά. Το έργο αυτό έχει τύχει ευρείας αναγνώρισης διεθνώς και στη χώρα μας.

Με βάση την διεθνή αναγνώριση της Μονάδος, ο Καθηγητής Σακάς έχει οργανώσει εκπαιδευτικά σεμινάρια Ευρωπαίων νευροχειρουργών στην Αθήνα σε χειρουργικές τεχνικές των κινητικών διαταραχών στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμος (βλέπε φωτογραφία συμμετεχόντων κατά την λήξη του σεμιναρίου) και συμμετέχει ώς εκπαιδευτής νέων νευροχειρουργών σε διάφορα διεθνή σεμινάρια επί σειρά ετών.  Περαιτέρω, η διεθνής αναγνώριση του έργου της Μονάδας αποδεικνύεται απο τον μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων σε διεθνή ιατρικά περιοδικά καί διεθνή συνέδρια.  Ενδεικτικώς, ένας μικρός αριθμός εργασιών αναγράφεται στη βιβλιογραφία στο τέλος του κεφαλαίου.  

Νόσος του Πάρκινσον

Εισαγωγικά σχόλια

Η νόσος του Πάρκινσον είναι η πλέον συχνή εκφυλιστική νόσος του νευρικού συστήματος μετά την ανοια Alzheimer.  To σύνδρομο Πάρκινσον περιγράφηκε από τον James Parkinson το 1817.  Το σύνδρομο έχει πολλές αιτίες αλλά η πλέον συχνή μορφή του είναι ιδιοπαθής.  Στη Μ. Βρετανία, το σύνολο των ασθενών με νόσο του Πάρκινσον υπολογίζεται σε 120.000 με το ετήσιο κόστος νοσηλείας τους να υπερβαίνει τα 600 εκ. Ευρώ. Στις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 900.000 ασθενείς. Ο επιπολασμός είναι 20/100.000 και η επίπτωση 150/100.000. Προσβάλλει 1 άτομο κάθε 100 πάνω από την ηλικία των 60 ετών και 2 κάθε 100 πάνω από την ηλικία των 70 ετών. Το 10% των ασθενών είναι νεότεροι από 40 ετών. Στις ΗΠΑ, η πυραμίδα κατανομής ηλικιών δεικνύει ότι υπάρχουν 45.000.000 άτομα άνω των 60 ετών. Η νοσηρότητα σε αυτό τον πληθυσμό είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από αυτή στο γενικό πληθυσμό. Προβλέπεται ότι περί το έτος 2040, η νόσος του Πάρκινσον θα αποτελεί τη 2η συχνότερη αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο.

 

Κλινική εικόνα

Τα κύρια κλινικά ευρήματα από τα οποία διαγιγνώσκεται η νόσος είναι τα παρακάτω:

1. Ο αδρός τρόμος ο οποίος είναι τρόμος θέσεως (postural tremor). Συνήθως αρχίζει μονόπλευρα σε κάποιο άνω άκρο και προοδευτικά επεκτείνεται σε όλα τα μέλη. Η κίνηση των δακτύλων στις μετακαρποφαλαγγικές αρθρώσεις συνδυάζεται με κινήσεις του αντίχειρα (εικόνα «μέτρησης νομισμάτων»).
2. Η δυσκαμψία η οποία διαπιστώνεται όταν το μέλος του ασθενούς υποβάλλεται σε παθητική κίνηση και οι μύες υποχωρούν στην πίεση με μια σειρά από αισθητά αναπηδήματα, γι΄αυτό και ονομάζεται «δυσκαμψία οδοντωτού τροχού». Οταν η δυσκαμψία είναι ομαλή, συνεχής και «πλαστική» αποκαλείται «δυσκαμψία μολυβδοσωλήνα».
3. Η βραδυκινησία η οποία χαρακτηρίζεται από ακινησία, δηλ. δυσκολία στην έναρξη της κίνησης και βραδυκινησία, δηλ. βραδύτητα της κίνησης. Οι κινήσεις μικρών μυών επηρεάζονται περισσότερο στα αρχικά στάδια της νόσου. Ο ασθενής παρουσιάζει αδυναμία οφθαλμικών μυών και μυών προσώπου με αποτέλεσμα «πρόσωπο - μάσκα». Η φυσιολογική αιώρηση των άνω άκρων κατά το βάδισμα μειώνεται και η βάδιση δυσχεραίνεται. Υπάρχει αδυναμία μασήσεως και αρθρώσεως. Αποτελεί το πιο σοβαρό σύμπτωμα της νόσου του Πάρκινσον.
4. Η Ανοια, η οποία συνήθως αποτελεί όψιμη εκδήλωση της νόσου.

 

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η κύρια υποκείμενη παθοφυσιολογική διαταραχή είναι η εξάντληση των αποθεμάτων δοπαμίνης στα κύτταρα της μέλαινας ουσίας και του νεοραβδωτού σώματος.

Η φαρμακευτική θεραπεία επιχειρείται με φάρμακα τριών βασικών κατηγοριών: α) φάρμακα που δρούν ως υποκατάστατα της δοπαμίνης, β) φάρμακα που στον εγκέφαλο μετατρέπονται σε δοπαμίνη και γ) φάρμακα που αναστέλλουν εκείνα τα μόρια τα οποία αποδομούν την δοπαμίνη.

Η θεραπεία αρχίζει συνήθως με χορήγηση φαρμάκων σε χαμηλές δόσεις τα οποία σταδιακά αυξάνονται, όταν τα συμπτώματα επιδεινώνονται και η αρχική δοσολογία δεν είναι επαρκής. Κάθε ασθενής χρειάζεται εξατομικευμένη αγωγή, και σε γενικές γραμμές, η αγωγή πρέπει σταδιακά να αυξηθεί με την πάροδο των ετών και την προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων. Μία λεπτομερέστερη περιγραφή της φαρμακευτικής αγωγής εκφεύγει των στόχων του παρόντος κεφαλαίου το οποίο επικεντρώνεται στην περιγραφή της χειρουργικής θεραπείας.

Κάθε ασθενής ο οποίος - λόγω της προοδευτικής επιδείνωσης της νόσου – αρχίζει να μην ανταποκρίνεται ή αποκτά αντοχή στη φαρμακευτική θεραπεία, μπορεί να θεωρηθεί κατ’ αρχήν ως υποψήφιος για χειρουργική θεραπεία.

Ο υποψήφιος για χειρουργική θεραπεία, πρέπει να αξιολογηθεί σύμφωνα με διεθνώς καθιερωμένα κριτήρια τα οποία περιλαμβάνουν, ηλικία, διάρκεια της νόσου, βαρύτητα των συμπτωμάτων, έλλειψη αντενδείξεων, κ.α., ώστε να τελικώς να καθορισθεί εάν πράγματι είναι κατάλληλος για χειρουργική θεραπεία. Σημαντικό μέρος αυτής της αξιολόγησης καταλληλότητας του ασθενούς είναι και η εκτίμηση των πιθανοτήτων κάθε συγκεκριμμένου ασθενούς να ευεργετηθεί απο την χειρουργική επέμβαση, καθώς και του βαθμού (ποσοστού) της προβλεπόμενης ωφέλειας. 

Δυστονία

---

Εισαγωγικά σχόλια

H δυστονία είναι μία κινητική διαταραχή κατά την οποία οι μυες του σώματος συσπώνται ακούσια και προκαλούν επαναλαμβανόμενες ή στροφικές κινήσεις.

Ο ευρύς όρος δυστονία περιλαμβάνει μια μεγάλη ομάδα διαταραχών της κινητικότητας με κύριο κοινό χαρακτηριστικό την ανώμαλη θέση του σώματος από σπασμό μυών ή υπερβολικό μυικό τόνο. Η νόσος αρχίζει στην παιδική ή εφηβική ηλικία με σπασμωδική κάμψη ή έκταση κάποιου μέλους. Αργότερα, μπορεί να εμφανισθούν άλλες ακούσιες κινήσεις των άκρων, όπως περιστροφή με συνηθέστερη την στροφική κίνηση της σπονδυλικής στήλης. Οι διάφορες μορφές δυστονίας ταξινομούνται σε α) εστιακές όταν πλήττουν μία συγκεκριμμένη μόνο σχετικά περιορισμένη περιοχή του σώματος, όπως ένα μέλος, β) τμηματικές όταν πλήττουν μία συγκεκριμμένη αλλά ευρύτερη περιοχή του σώματος, όπως π.χ. τον αυχένα και ένα χέρι ή το στόμα και γ) γενικευμένες όταν πλήττουν μία πολύ ευρύτερη περιοχή, όπως π.χ. ένα ή δύο μέλη και τον κορμό του σώματος. Κάποιες μορφές δυστονίας θεωρούνται κληρονομικές.

Ο όρος «πρωτοπαθής δυστονία» χρησιμοποιείται όταν η δυστονία δεν οφείλεται σε κάποιο άλλο υποκείμενο νόσημα, και θεωρείται ως αγνώστου αιτιολογίας. Ο όρος «δευτεροπαθής δυστονία» χρησιμοποιείται όταν η δυστονία οφείλεται σε κάποιο άλλο νόσημα, όπως εγκεφαλική παράλυση, νόσο του Parkinson, νόσο του Wilson, νόσο του Huntigton, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, υποξαιμία, λοιμώξεις ή παρενέργειες φαρμάκων.

Οι περιοχές του σώματος που προσβάλλονται περιλαμβάνουν:

1. το χέρι ή τον βραχίονα, ιδιαίτερα όταν κάποιος κάνει επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα (συγγραφέας ή μουσικός),
2. την γνάθο, την γλώσσα (ορογναθική δυστονία), τις φωνητικές χορδές ή τα βλέφαρα (βλεφαρόσπασμος) που προκαλεί δυσκολία στην ομιλία στην μάσηση, την κατάποση ή την όραση.
3. τον αυχένα (αυχενική δυστονία) με μυικές συσπάσεις που επιφέρουν στροφή του αυχένα και της κεφαλής προς διάφορες κατευθύνσεις, δηλ. στα πλάγια, εμπρός η προς τα πίσω ή προς τα πάνω ή προς τα κάτω 

Διάγνωση 

Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση και το ιατρικό οικογενειακό ιστορικό του πάσχοντος. Τα πρώτα συμπτώματα της δυστονίας αρχίζουν συνήθως κατά την εφηβεία, αλλά μπορεί να αρχίσουν και κατά την παιδική ηλικία ή την αρχή της ενηλικίωσης. Οταν η νόσος έχει πρώιμη έναρξη συνήθως προσβάλλει τα κάτω άκρα, και δυσκολία στο βαδισμα μπορεί να είναι το μόνο σύμπτωμα για μεγάλο διάστημα. Οταν η νόσος αρχίζει αργότερα, συνηθως προσβάλλει τον κορμό ή τα άνω άκρα.

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει βιοχημικές εξετάσεις αίματος και ούρων, ηλεκτρομυογράφημα και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. 

Φαρμακευτική Θεραπεία και Φυσικοθεραπεία

Προκειμένου να ελαττωθεί η ένταση των συμπτωμάτων της δυστονίας μπορεί να βοηθήσουν η φυσικοθεραπεία και ασκήσεις μυικής χαλάρωσης. Σε γενικές γραμμές, όμως η θεραπεία της δυστονίας μπορεί να απαιτήσει α) ενέσεις αλλαντικής τοξίνης (Botox) και β) φαρμακευτική αγωγή.  Αυτές οι μέθοδοι περιγράφονται συνοπτικά παρακατω:

α). ενέσεις αλλαντικής τοξίνης (Botox) σε συγκεκριμμενους μύες, κάθε 3 ή 4 μήνες, μπορεί να ελαττώσουν τις μυικές συσπάσεις και να βελτιώσουν τις ανώμαλες θέσεις των μελών ή του σώματος. Οι παρενέργειες είναι ήπιες και παροδικές.

β). φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα που δρούν στους νευρομεταβιβαστές του εγκεφάλου και τροποποιούν την μετάδοση σήματος από το νευρικό στο μυικό σύστημα και έτσι μπορεί να μειώσουν την ένταση των συσπάσεων.

Οι βασικοί τύποι φαρμάκων περιγράφονται παρακάτω:

1. φάρμακα που καταστέλλουν την νευρομεταβίβαση όπως τα ήπια ηρεμιστικά diazepam και clonazepam ή αναστολλείς των υποδοχέων GABA όπως το baclofen.
2. φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης όπως η carbidopa - levodopa.
3. φάρμακα που δρούν σε διαφορετικούς νευρομεταβιβαστές απο την ντοπαμίνη όπως η trihexyphenidyl και η benztropine.
4. φάρμακα που αναστέλλουν την δράση της ντοπαμίνης όπως η tetrabenazine. 

Θεραπεία με Περιφερικές Χειρουργικές Επεμβάσεις

Οταν υπάρχει ένα πολύ έντονο τοπικό πρόβλημα, η δυστονία μπορεί να αντιμετωπισθεί με μία απο τις τρείς παρακάτω χειρουργικες επεμβάσεις που πραγματοποιούνται σε περιφερικές (εξω-εγκεφαλικές) εντοπίσεις του σώματος:

α) Τοποθέτηση αντλίας σπασμολυτικών φαρμάκων στο νωτιαίο μυελό. 

Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει την χορήγηση σπασμολυτικών φαρμάκων στην ενδοθηκικό ενδοσκληρίδιο χώρο μέσω της τοποθέτησης μιας συσκευής που είναι συγχρόνως δεξαμενή και αντλία του φαρμάκου. Η αντλία τοποθετείται στον υποδοριο χώρο του προσθίου κοιλιακού τοιχώματος και ο καθετήρας εκκινά από την αντλία και οδηγείται υποδορίως στον ενδοθηκικό χώρο.

β). Πρόσθια αυχενική ριζοτομή.

Κατά την μέθοδο αυτή γίνεται αδρανοποιητική διατομή αυστηρά επιλεγμένων νευρικών ριζιτικών ινών στον αυχένα μετα την εξοδο τους απο τον νωτιαίο μυελό, που υπερλειτουργούν και προκαλούν τις αφύσικες κινήσες, ή

γ). Εκλεκτική περιφερική νευροτομή. 

Κατα την μέθοδο αυτή γίνεται αδρανοποιητική διατομή αυστηρά επιλεγμένων νευρικών ινών, στο σημείο στο οποίο αυτές εισέρχονται στους μύες που παρουσιάζουν υπερβολική σύσπαση. 

Ιδιοπαθής Τρόμος

Εισαγωγικά σχόλια

Ο ιδιοπαθής τρόμος είναι τρόμος θέσεως ή και ενέργειας και μπορεί να είναι λεπτός και ταχύς ή αργός και αδρός. Αρχίζει συνήθως πρίν την ηλικία των 30 ετών. Επιδεινωνεται απο ηθελημένη κίνηση και συναισθηματική φόρτιση. Ο τρόμος αρχίζει συνήθως στο άνω άκρο και μπορεί να επεκταθεί και στο άλλο άνω άκρο. Σε πολλές περιπτώσεις, ο τρόμος μπορεί να είναι “δευτεροπαθής”, δηλ. να προκληθεί λόγω άλλων παθήσεων όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακά επεισόδια, εγκεφαλίτιδα ή κρανιοεγκεφαλική κάκωση. 

Διάγνωση

Η διαγνωση γίνεται με βάση την κλινική εξέταση και το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό. Δεν υπάρχουν βιοχημικές εξετάσεις που να θέτουν την διάγνωση του ιδιοπαθούς τρόμου. Παρα ταύτα, προκειμένου να διερευνηθεί εαν υπάρχουν άλλες παθήσεις που συμβάλλουν στην προκληση ή επιδείνωση του ιδιοπαθούς τρόμου, είναι σκόπιμο να γίνει βιοχημικός έλεγχος που θα περιλαμβάνει δοκιμασίες λειτουργίας θυρεοειδούς, δοκιμασίες λειτουργίας ήπατος, κρεατινίνη, σερουλοπλασμίνη ορού και ηλεκτρομυογράφημα. 

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει κυρίως προπανολόλη, πριμιδόνη και διαζεπάμη. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να μειώσουν την ένταση του τρόμου στο 50-70% των ασθενών. Οταν ο τρόμος είναι βαρύς και δεν βελτιώνεται με φάρμακα, ενδείκνυται η χειρουργική θεραπεία δηλ. θαλαμική διέγερση ή θαλαμοτομή, που έχουν πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. 

Χειρουργική Θεραπεία με Βαθεία Εγκεφαλική Διέγερση ή Θερμοτομή

Η προοπτική της χειρουργικής θεραπείας συζητείται όταν, ενώ χορηγουνται στον ασθενη κατάλληλα φάρμακα σε επαρκή δοσολογία, η φαρμακευτική αγωγή είναι ανεπιτυχής για τους παρακάτω λόγους: α) δεν προσφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων, β) προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες, καί γ) δεν αποτρέπει την σοβαρή επιδείνωση της ποιότητας ζωής στο οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον.

Προκειμένου να θεωρηθεί ο ασθενής ως κατάλληλος για χειρουργική θεραπεία, πρέπει ακόμη να ισχύουν τα παρακάτω: α) να έχει καλή γενική σωματική κατάσταση, και να β) μην πάσχει απο κάποια σοβαρή νοητική ή ψυχική νόσο.

Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι πέραν των παραπάνω γενικών κριτηρίων, η επιλογή του κατάλληλου ασθενούς βασίζεται σε ειδικότερα κριτήρια τα οποία αξιολογούνται απο τον νευρολόγο και νευροχειρουργό που έχουν εξειδικευθεί στην θεραπεία της Νόσου του Πάρκινσον και συναφών κινητικών διαταραχών.

Η ενδεικνυόμενη χειρουργική επέμβαση επιλέγεται με βάση τα πρωτεύοντα συμπτώματα του ασθενούς: τρόμο, δυσκαμψία, βραδυκινησία.

Οι επεμβάσεις αυτές διενεργούνται με χειρουργικά συστήματα πολύ υψηλής ακρίβειας και καθοδήγηση από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και προσφέρουν αποδεδειγμένη οφέλεια με τις τεχνικές της ηλεκτρικής διέγερσης βαθέων πυρήνων ή της εκλεκτικής διατομής βαθέων πυρήνων (Εικόνες 1,2).

 

Εικόνα 1.  Βάση Στερεοτακτικού Πλαισίου που τοποθετείται στη κεφαλή για να επιτρέπει μεγάλη ακρίβεια στόχευσης μέσα στον εγκέφαλο. 

 

Εικόνα 2.   Στερεοτακτικό πλαίσιο σε πλήρη ανάπτυξη με την βάση, την στεφάνη και το                           μηχανισμό κατευθυνσης του ηλεκτροδίου.

Η χειρουργική θεραπεία προτείνεται όταν τα συμπτώματα είναι σοβαρά και οι άλλες θεραπείες είναι αναποτελεσματικές. Ο στόχος της χειρουργικής είναι να αδρανοποιήσει μέσα στον εγκέφαλο εκείνες τις νευρικές ίνες που υπερλειτουργούν και προκαλούν τις αφύσικες κινήσες. Αυτό μπορεί με ένα απο τους παρακάτω δύο τρόπους:

α). υπερεκλεκτική μικροδιατομή των ινών ή κομβικών σημείων - στόχων στην περιοχή του θαλάμου (θαλαμοτομή) ή της ωχράς σφαίρας (ωχροτομή). Αυτές οι μικροβλαβες επιτυγχάνονται με μεγαλύτερη ασφάλεια με την μέθοδο της θερμοτομής (thermocoagulation) με χρήση ραδιοσυχνοτήτων γνωστή ως radiofrequency lesioning (Εικόνες 3-5).

β). βαθεία εγκεφαλική διέγερση κομβικών πυρήνων - στόχων σε βαθύτερα σημεία του εγκεφάλου γνωστη ως Deep Βrain Stimulation (DBS). Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται με μεθόδους ακριβείας στο επιλεγέν συγκεκριμμένο σημείο του εγκεφάλου και συνδέονται με μια γεννήτρια ηλεκτρικών παλμών που τοποθετείται κάτω απο το δέρμα στο στήθος. (Εικόνες 6-7).  Λεπτομερέστερη περιγραφή ακολουθεί παρακάτω στο αντίστoιχο κεφάλαιο.

Κατα την ιστορική εξέλιξη αυτών των χειρουργικών θεραπειών, χρησιμοποιήθηκαν αρχικώς οι επεμβάσεις εκλεκτικής θερμικής διατομής πυρήνων. Πρόκειται για πρόκληση μίας πολύ μικρής εκλεκτικής βλάβης με χρήση επακριβώς ελεγχόμενης απόδοσης θερμότητας, ένα είδος “θερμικής απονεύρωσης”, που χαρακτηρίζεται ως “θερμοτομή” σε βαθείες κομβικές δομές του εγκεφάλου. H μικρή αυτή θερμική βλαβη διαπιστώθηκε ότι είχε σαφή θεραπευτικά αποτελέσματα και επέφερε σημαντική βελτίωση του ασθενούς. Οι κύριες επεμβάσεις εκλεκτικής διατομής πυρήνων (θερμοτομής), οι οποίες καθιερώθηκαν, διαχρονικά, λόγω της αποτελεσματικότητας τους, περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω:

Εικόνα 3.   Συσκευή δημιουργίας εκλεκτικής θερμικής μικροβλάβης

 

 

Εικόνα 4.  Ακρο ηλεκτροδίου για πρόκληση εκλεκτικής θερμικής βλάβης (εκλεκτικής θερμοτομής) στον εγκέφαλο.

 

α). Επεμβάσεις Θερμικής Διατομής πυρήνων

1. Στερεοτακτική Θαλαμοτομή. Η επέμβαση αυτή ενδείκνυται ιδιαίτερα σε: α) ασθενείς που πάσχουν από έντονο ιδιοπαθή τρόμο ή β) σε Παρκινσονικούς ασθενείς στους οποίους κυριαρχεί το σύμπτωμα του έντονου τρόμου. Η επέμβαση πραγματοποείται στον διαμεσο κοιλιακό πυρήνα του θαλάμου που είναι γνωστός ως Ventral InterMediate Nucleus (VIM). Η τεχνική περιλαμβάνει την είσοδο ενός ηλεκτροδίου που συνδέεται με συσκευή πρόκλησης θερμικών μικροβλαβών μεγάλης ακρίβειας με χρήση θερμότητας (θερμοτομή). Σε πρώτο στάδιο προκαλείται – σύμφωνα με καθιερωμένες διεθνώς προδιαγραφές - μια προσωρινή αναστρέψιμη θερμική βλάβη με το ηλεκτρόδιο να απονέμει θεμοκρασία 45ο C για 30 δευτερόλεπτα, ένα είδος “προσωρινής θερμικής νευραπραξίας”, ώστε να επιβεβαιωθεί ότι αυτή η παρέμβαση βελτιώνει τον ασθενή χωρίς να προκαλεί παρενέργειες. Μόνον οταν αυτό έχει επιβεβαιωθεί, ο χειρουργός προκαλεί – και πάλι σύμφωνα με καθιερωμένες διεθνώς προδιαγραφές - μια μόνιμη θερμική βλάβη με το ηλεκτρόδιο να απονέμει θεμοκρασία 75ο C για 60 δευτερόλεπτα (Εικόνες 3-4).

2. Στερεοτακτική Ωχροτομή. Κατά την επέμβαση αυτή προκαλείται διατομή του έσω τμήματος της ωχράς σφαίρας, που είναι γνωστό ως Globus Pallidus Internus (GPi). Η κύρια ένδειξη της επέμβασης αυτής είναι συμπτώματα όπως δυσκινησία λόγω L-dopa, δυσκαμψία, βραδυκινησία, συμπτώματα «on-off» της φαρμακοθεραπείας και η δυστονία (Εικόνα 5).

 

Εικόνα  5. Απεικόνιση  θερμοτομής στην ωχρά σφαίρα

 

β). Επεμβάσεις Ηλεκτρικής Διέγερσης Πυρήνων

Κατα τις επεμβάσεις αυτές επιτυγχάνεται η ακριβής τοποθέτηση του ενεργού άκρου ενός επιμήκους κυλινδρικού ηλεκτροδίου σε συγκεκριμμένους κρίσιμους πυρήνες του εγκεφάλου. Οι κύριες επεμβάσεις εκλεκτικής διέγερσης πυρήνων, οι οποίες καθιερώθηκαν, διαχρονικά, λόγω της αποτελεσματικότητας τους περιγράφονται συνοπτικά παρακάτω:

1. ηλεκτρική διέγερση διάμεσου θαλαμικού πυρήνα (VΙΜ).
Η επέμβαση αυτή ενδείκνυται ιδιαίτερα σε: α) ασθενείς που πάσχουν από έντονο ιδιοπαθή τρόμο ή β) σε Παρκινσονικούς ασθενείς στους οποίους κυριαρχεί το σύμπτωμα του έντονου τρόμου. Το ενεργό ακρο του ηλεκτροδίου τοποθετείται στον διαμεσο κοιλιακό πυρήνα του θαλάμου, που είναι γνωστό γνωστός ως Ventral InterMediate Nucleus (VIM).

2. ηλεκτρική διέγερση ωχράς σφαίρας (GPi) και
Κατά την επέμβαση αυτή το ενεργό άκρο του ηλεκτροδίου τοποθετείται ατο έσω τμήμα της ωχράς σφαίρας, που είναι γνωστό ως Globus Pallidus Internus (GPi). Η κύρια ένδειξη της επέμβασης αυτής είναι συμπτώματα όπως δυσκινησία λόγω L-dopa, δυσκαμψία, βραδυκινησία, συμπτώματα «on-off» της φαρμακοθεραπείας και η δυστονία.

3. ηλεκτρική διέγερση υποθαλαμικού πυρήνα (STN).
Κατά την επέμβαση αυτή το ενεργό άκρο του ηλεκτροδίου τοποθετείται στον ΥποΘαλαμικό Πυρήνα που είναι γνωστός ως SubThalamic Nucleus (STN). Oι κύριες ένδείξεις της επέμβασης αυτής είναι συμπτώματα όπως δυσκινησία λόγω L-dopa, δυσκαμψία, βραδυκινησία, συμπτώματα «on-off» της φαρμακοθεραπείας και η δυστονία. Συγκριτικές μελετες έχουν δείξει ότι η βελτίωση που επιτυγχάνεται είναι ισοδύναμη με την παραπάνω μέθοδο 2, αλλά όταν το ηλεκτρόδιο τοποθετείται στον υποθαλαμικό πυρήνα, ο ασθενής χρειάζεται, μετεγχειρητικά, μικρότερη δοσολογία φαρμακων (Εικόνες 6-7).

 

Εικόνα  6.   Σχηματική αναπαράσταση εμφυτευμένου ηλεκτροδίου στον εγκέφαλο  συνδεδεμένου                                  – μέσω ηλεκτροδίου επέκτασης - με τον διεγέρτη  στην υποκλείδιο χώρα.

 

Εικόνα 7.  Σχηματική  αναπαράσταση ηλεκτροδίου και του τρόπου χορήγησης της ηλεκτρικής                                   διέγερσης στους βαθείς πυρήνες του εγκεφάλου. 

 

Χειρουργική Τεχνική

Η χειρουργική τεχνική της στερεοτακτικής στόχευσης εν τω βάθει εγκεφαλικών πυρήνων απαιτεί εξαιρετική ακρίβεια και γίνεται με εξοπλισμό που πραγματοποιεί ηλεκτρονική συγχώνευση της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου του ασθενούς προκειμένου να συνδυαστεί η γεωμετρική ακρίβεια της αξονικής τομογραφίας με την μορφολογική ανατομική λεπτομέρεια της μαγνητικής τομογραφίας στο σχεδιασμό της επέμβασης. Μία απο τις λεπτομερέστερες περιγραφές της χειρουργικής τεχνικής, στη διεθνή βιβλιογραφία, έχει γίνει απο τον Καθηγητή Δ. Σακά και δημοσιευθεί στο επίσημο περιοδικό της Ευρωπαικής Νευροχειρουργικής Εταιρείας Acta Neurochirurgica το 2007.

 Η επέμβαση επιτελείται σε δύο χρόνους:

1) το χρόνο της τοπικής αναισθησίας σε συνδυασμό με νευροπαρακολούθηση και αναισθησιολογική φροντίδα, προκειμένου ο ασθενής να ευρίσκεται σε εγρήγορση και να είναι συνεργάσιμος. Κατά τη διάρκεια του σταδίου αυτού,  η κεφαλή του ασθενούς είναι τοποθετημένη σε στερεοτακτικό πλαίσιο και πραγματοποιούνται καταγραφές, δηλ. μικροδιεγέρσεις & μακροδιεγέρσεις, προκειμένου να εντοπισθεί ηλεκτροφυσιολογικά ο στόχος και να τοποθετηθούν τα εν τω βάθει ηλεκτρόδια με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. 

2) το χρόνο της γενικής αναισθησίας, κατά τον οποίο πραγματοποιείται η εμφύτευση του διεγέρτη στην υποκλείδια χώρα και συνδέεται αυτός με τα εν τω βάθει τοποθετημένα ηλεκτρόδια. 

Κριτήρια επιλογής ασθενών για Βαθεία Εγκεφαλική Διέγερση

 

Γενικά Κριτήρια που ισχύουν στη Νόσο του Πάρκινσον και όλες τις κινητικές διαταραχές 

Η σωστή επιλογή των ασθενών που είναι κατάλληλοι, δηλαδή αναμένεται ότι θα οφεληθούν από την χειρουργική επέμβαση γίνεται με συγκεκριμμένα κριτήρια, τα βασικότερα εκ των οποίων περιγράφονται παρακάτω:

1). Αποτυχία της φαρμακευτικής αγωγής. Προκειμένου να θεωρηθεί ο ασθενής υποψήφιος για επέμβαση, θα πρέπει προηγουμένως να έχουν δοκιμασθεί και αποτύχει οι προσπάθειες θεραπείας με κατάλληλα φάρμακα.

2). Επαρκείς νοητικές λειτουργίες χωρίς ιστορικό ψυχικών διαταραχών. Ενα προυπάρχον νοητικό έλλειμμα ή ψυχιατρικό πρόβλημα ενδέχεται να επιδεινωθεί μετά την βαθεία εγκεφαλική διέγερση και για αυτό το λόγο η απόφαση για επέμβαση, είναι πιο δύσκολη και λαμβάνεται αφού συνεκτιμηθούν πολλές παράμετροι.

3). Ικανοποιητική γενική φυσική κατάσταση. Ο ασθενής πρέπει να μην πάσχει από άλλη σοβαρή συστηματική νόσο όπως καρδιοπάθεια, πνευμονοπάθεια, λοιμωξη κ.λ.π.

4). Ικανοποιητική Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου. Μετά την εξέταση, πρέπει να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής εχει  ικανοποιητική διαμόρφωση των κρίσιμων δομών στις οποίες στοχεύει η επέμβαση και αυτές δεν έχουν παραμορφωθεί απο τραυμα ή άλλη παθολογία.

5). Υποστηρικτικο περιβάλλον και ρεαλιστικές προσδοκίες.  Στη πλειονότητα των περιπτώσεων, τα οφέλη ειναι εντυπωσιακά και μόνιμα.  Θα πρέπει όμως να γίνει σαφές ότι σε άλλες περιπτώσεις, η βελτίωση μπορεί να είναι της τάξεως του 50% και να χρειασθούν πολλοι μήνες για να γίνει εμφανής. 

Πρόσθετα Ειδικα Κριτήρια που ισχύουν στη Δυστονία

α). Πρωτοπαθής δυστονία. Ασθενείς που πάσχουν απο πρωτοπαθή δυστονία οφειλόμενη σε εξαλλαγή του γονιδίου DYT-1 ανταποκρίνονται καλύτερα στη θεραπεία με βαθεία εγκεφαλική διέγερση ενώ εκείνοι που πάσχουν από δευτεροπαθή δυστονία οφελούνται λιγότερο.

β). Γενικευμένη δυστονία. Ασθενείς που πάσχουν από γενικευμένη δυστονία ανταποκρίνονται καλύτερα στη θεραπεία με βαθεία εγκεφαλική διέγερση συγκριτικά με αυτούς που πάσχουν από εστιακή δυστονία. Μια εξαιρεση σε αυτό είναι οι ασθενείς με αυχενική δυστονία, στους οποίους διαπιστώνεται μεγάλη οφέλεια όταν υποβληθούν σε βαθεία εγκεφαλική διέγερση. 

Πρόσθετα Ειδικα Κριτήρια που ισχύουν στον Ιδιοπαθή Τρόμο

Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς που πάσχουν από έντονο, φαρμακοανθεκτικό τρόμο άνω άκρων σε βαθμό που επιφέρει ανικανότητα χρήσεως των άκρων.  Η θεραπεία επιδιώκει να επιτύχει μερική αδρανοποίηση λειτουργίας στον ενδιάμεσο θαλαμικό πυρήνα με μία απο τις δύο παρακάτω τεχνικές:

α). βαθεία εγκεφαλική διέγερση με τοποθέτηση ηλεκτροδίου στον ενδιάμεσο θαλαμικό πυρήνα, μέθοδο που αποτελεί την χειρουργική θεραπεία πρώτης επιλογής, ή

β). θαλαμοτομή δηλ. πρόκληση μιας πολύ μικρής υπερεκλεκτικής θερμικής βλάβης στον ενδιάμεσο θαλαμικό πυρήνα,  

Οι δύο παραπάνω μέθοδοι μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικές και στον έλεγχο του τρόμου της κεφαλής ή της φωνής.

Πρόσφατα, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί η θαλαμοτομή που επιτυγχάνεται με χρήση πολύ εστιασμένων υπερήχων και καθοδήγηση απο μαγνητική τομογραφία, αλλά τα αποτελέσματα είναι σαφώς υποδεέστερα των παραπάνω δύο μεθόδων. 

Εκβαση - Αποτελέσματα - Σύγκριση επεμβάσεων διατομής και διέγερσης

Εκβαση - Αποτελέσματα

Εαν γίνει ορθή επιλογή του ασθενούς προς θεραπεία και ορθή επιλογή της εφαρμοζόμενης χειρουργικής μεθόδου, σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές μελέτες, αναμένεται ότι θα υπάρξούν σημαντικά οφέλη – όπως αυτά εκτιμώνται με τις κατάλληλες κλιμακες αξιολόγησης -, δηλ. κλινική βελτίωση των συμπτωμάτων της τάξεως τουλάχιστον του 70% - 80%. 

Σύγκριση επεμβάσεων διατομής και διέγερσης

Τα τελευταία χρόνια η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση έχει κερδίσει όλο και περισσότερο έδαφος σε σχέση με τη διενέργεια των θερμικών μικροβλαβών. Τα πλεονεκτήματα της ηλεκτρικής διέγερσης περιλαμβάνουν ότι α) είναι συνήθως αναστρέψιμη μετά από αφαίρεση του ηλεκτροδιου, β) μπορεί να γίνει αμφοτερόπλευρα σε ασθενείς που εχουν γενικευμένα συμπτώματα και γ) τα αποτελέσματα είναι σημαντικά όσον αφορά την λειτουργική βελτίωση και αποκατάσταση του φαρμακοανθεκτικού παρκινσονικού ασθενούς.

Οσον αφορά τις επεμβάσεις θερμικής μικροβλαβης πρέπει να επισημανθεί ότι πέρα απο την αποτελεσματικότητα τους έχουν δύο κύρια πλεονεκτήματα: α) το κόστος είναι πολύ χαμηλότερο και β) ο ασθενής δεν φέρει στο σώμα του ένα εμφύτευμα, και δεν υποκειται στους περιορισμούς που το εμφύτευμα συνεπάγεται.

Το σκεπτικό της θεραπείας μέσω διατομής, δηλ. πρόκλησης βλάβης βασίσθηκε στην διαπίστωση ότι πολλές λειτουργίες στον εγκέφαλο διενεργούνται μέσω «διπολικά οργανωμενων δομών», όπου η μία δομή προκαλεί διέγερση και η άλλη καταστολή. Αυτο μπορεί να κατανοηθεί σχηματικά σε ένα γενικό επίπεδο ως εξής. Εαν σε μία πάθηση, υπολειτουργεί η κατασταλτική δομή του διπόλου, αυτή δηλ. που σκοπό έχει να επιφέρει καταστολή, η άλλη πλευρά του διπόλου, δηλ. η διεγερτική πλευρά του, θα υπερλειτουργεί με αποτέλεσμα την πρόκληση συμπτωμάτων στον ασθενή. Σε ένα τέτοιο σχήμα, μια εκλεκτικά προκαλούμενη μικροβλάβη στην διεγερτική δομή θα επανέφερε το δίπολο σε ισορροπία. Επίσης, έχει διαπιστωθεί απο την πρακτική αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων μικροβλάβης, ότι απο την στιγμή που έχει σιγασθεί με χειρουργικό τρόπο, ενας παθολογικά λειτουργούν κομβικός πυρήνας, συχνά ο εγκέφαλος μπορεί να ενεργοποιήσει αναπληρωματικά η παραπληρωματικά δίκτυα για ικανοποιητική επιτέλεση μιας λειτουργίας, που μέχρι τότε ήταν προβληματική.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας αναμένεται να προσφέρει όλο και πιο εξελιγμένα συστήματα στερεοτακτικής στόχευσης (εξατομικευμένες στερεοτακτικές πλατφόρμες) και ηλεκτρικής διέγερσης του εγκεφάλου, όπως η διέγερση σταθερής έντασης ρεύματος, ή τα ηλεκτρόδια πολλαπλών πόλων για πλέον εξατομικευμένη διέγερση.

Διεθνής Αναγνώριση

Με βάση την διεθνή αναγνώριση της Μονάδος, ο Καθηγητής Σακάς έχει οργανώσει εκπαιδευτικά σεμινάρια Ευρωπαίων νευροχειρουργών στην Αθήνα σε χειρουργικές τεχνικές των κινητικών διαταραχών στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμος (βλέπε φωτογραφία συμμετεχόντων κατά την λήξη του σεμιναρίου) και συμμετέχει ώς εκπαιδευτής νέων νευροχειρουργών σε διάφορα διεθνή σεμινάρια επί σειρά ετών.

Περαιτέρω, η διεθνής αναγνώριση του έργου της Μονάδας αποδεικνύεται απο τον μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων σε διεθνή ιατρικά περιοδικά καί διεθνή συνέδρια. Ενδεικτικώς ένας μικρός αριθμός εργασιών αναγράφεται στη βιβλιογραφία παρακάτω:  

Βιβλιογραφία

Stathis PG, Smpiliris ME, Sakas DE. Persistent" hyperkinetic movements after deep brain stimulation of the subthalamic nucleus for Parkinson's disease. Clin Neurol Neurosurg. 2012

Angelakis E, Liouta E, Andreadis N, Leonardos A, Ktonas P, Stavrinou LC, Miranda PC, Mekonnen A, Sakas DE. Transcranial alternating current stimulation reduces symptoms in intractable idiopathic cervical dystonia: A case study. Neurosci Lett. 15;533:39-43, 2013

Michmizos KP, Sakas D, Nikita KS. Parameter identification for a local field potential driven model of the Parkinsonian subthalamic nucleus spike activity. Neural Netw. 36:146-56, 2012

Papathanasiou N, Rondogianni P, Chroni P, Themistocleous M, Boviatsis E, Pedeli X, Sakas D, Datseris I. Interobserver variability, and visual and quantitative parameters of (123)I-FP-CIT SPECT (DaTSCAN) studies. Ann Nucl Med. 26(3):234-40, 2012

Themistocleous MS, Boviatsis EJ, Stavrinou LC, Stathis P, Sakas DE. Malignant neuroleptic syndrome following deep brain stimulation surgery: a case report. J Med Case Rep. 29;5:255, 2011

Michmizos KP, Sakas D, Nikita KS Prediction of the timing and the rhythm of the parkinsonian subthalamic nucleus neural spikes using the local field potentials. IEEE Trans Inf Technol Biomed. 16(2):190-7, 2012

Stavrinou LC, Boviatsis EJ, Stathis P, Leonardos A, Panourias IG, Sakas DE. Sustained relief after discontinuation of DBS for dystonia: implications for the possible role of synaptic plasticity and cortical reorganization. J Neurol Surg A Cent Eur Neurosurg. 73(3):175-8, 2012

Stavrinou LC, Boviatsis EJ, Leonardos A, Panourias IG, Sakas DE. Current concepts on the mechanisms of dystonia and the beneficial effects of deep brain stimulation. Cent Eur Neurosurg. 72(3):144-8, 2011

Themistocleous MS, Boviatsis EJ, Stathis P, Stavrinou LC, Sakas DE. Infected internal pulse generator: Treatment without removal. Surg Neurol Int. 23;2:33, 2011.

Sakas DE, Flaskas TN, Panourias IG, Georgakoulias N. Bifocal corticaλ electrical stimulation for pain by interdural implantation of the electrodes. J Neurosurg. 2011 Jan;114(1):180-5

Bouras T, Stranjalis G, Loufardaki M, Sourtzis I, Stavrinou LC, Sakas DE. Predictors of long-term outcome in an elderly group after laminectomy for lumbar stenosis. J Neurosurg Spine, 13(3):329-34, 2010

Sakas DE, Boviatsis EJ, Stavrinou LC. Backpack treatment for camptocormia. Mov Disord, 15;25(13):2254, 2010

Boviatsis EJ, Stavrinou LC, Themistocleous M, Kouyialis AT, Sakas DE. Surgical and hardware complications of deep brain stimulation. A seven-year experience and review of the literature. Acta Neurochir (Wien). 152(12):2053-62, 2010

Polychronaki GE, Ktonas PY, Gatzonis S, Siatouni A, Asvestas PA, Tsekou H, Sakas D, Nikita KS. Comparison of fractal dimension estimation algorithms for epileptic seizure onset detection. J Neural Eng. 2010 Aug;7(4):046007, 2010

Sakas DE, Panourias IG, Stavrinou LC, Boviatsis EJ, Themistocleous M, StathisP, Tagaris G, Angelopoulos E, Gatzonis S. Restoration of erect posture in idiopathic camptocormia by electrical stimulation of the globus pallidus internus. J Neurosurg. Dec;113(6):1246-50, 2010

Tsirogiannis GL, Tagaris GA, Sakas D, Nikita KS. A population level computational model of the basal ganglia that generates parkinsonian Local FieldPotential activity. Biol Cybern. Feb;102(2):155-76, 2010

Rizou D, Sachpazidis I, Salvatore L, Sakas G. TraumaStation: a portable telemedicine station. Conf Proc IEEE Eng Med Biol Soc, 2009:1254-7, 2010

Sakas DE, Stavrinou LC, Boviatsis EJ, Stathis P, Themistocleous M, Gatzonis S. Restoration of erect posture by deep brain stimulation of the globus pallidusin disabling dystonic spinal hyperextension. J Neurosurg. Jun;112(6):1279-82, 20

Stavrinou LC, Stranjalis G, Flaskas T, Sakas DE. Trigonal cavernous angioma: a short illustrated review. Acta Neurochir (Wien). Nov;151(11):1517-20. 2009

Mavrogenis AF, Papagelopoulos PJ, Korres DS, Papadopoulos K, Sakas DE, Pneumaticos S. Accuracy of pedicle screw placement using intraoperative neurophysiological monitoring and computed tomography. J Long Term Eff Med Implants, 19(1):41-8, 2009

Sakas DE, Panourias IG, Boviatsis EJ, Themistocleous MS, Stavrinou LC, Stathis P, Gatzonis SD. Treatment of idiopathic head drop (camptocephalia) by deep brain stimulation of the globus pallidus internus. J Neurosurg, Jun;110(6):1271-3, 2009

Αναγνώριση στον Ελληνικό Χώρο: Αρθρα σε μέσα ενημέρωσης

Η Μονάδα απέσπασε ευμενή σχόλια από ασθενείς και τα μέσα ενημερωσης. Παρακάτω, αναγράφονται ενδεικτικώς άρθρα εφημερίδων και περιοδικών της χώρας, που αναφέρονται στις πρωτοπορειακές θεραπείες και γενικότερα στις εξαιρετικώς επιτυχείς χειρουργικές επεμβασεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά.

1. ΒΙΟ (Ιούνιος 2003): SCIENCE LIKE FICTION. Aρθρο που αναφέρεται στην χρήση πολυ προηγμένης τεχνολογίας για πραγματοποίηση των πρώτων επεμβάσεων διόρθωσης κινητικών διαταραχων στην Ελλαδα.
2. POPULAR SCIENCE (Ιούλιος 2003): “NΕΥΡΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΕ ΤΟ PC ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ». Aρθρο που αναφέρεται στην εγκατάσταση και χρήση πολυ προηγμένης τεχνολογίας και πραγματοποίηση με αυτήν των πρώτων επεμβάσεων στην Ελλαδα.
3. ΤΟ ΒΗΜΑ, 6 Απριλίου 2006: "ΠΕΡΠΑΤΗΣΕ ΞΑΝΑ ΧΑΡΙΣ ΣΕ ΤΕΧΝΙΚΗ - ΘΑΥΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ”. Aρθρο που αναφέρεται στην πρώτη χειρουργική επέμβαση παγκοσμίως επιτυχούς θεραπείας βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέα γυναίκα, απο τον Δαμιανό Σακά.
4. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (6 Απριλίου 2006): “ΠΕΤΑΞΕ ΤΟ ΚΑΡΟΤΣΑΚΙ ΜΕ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ. ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΑΝ ΚΑΙ ΑΥΤΗ». Aρθρο που επίσης αναφέρεται στην πρώτη χειρουργική επέμβαση παγκοσμίως επιτυχούς θεραπείας βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέα γυναίκα, απο τον Δαμιανό Σακά. 
5. ΤA NEA (6 Απριλίου 2006): ΠPΩTΟΠΟPIAKH EΠEMBAΣH ΣTΟN EYAΓΓEΛIΣMΟ ΣE KAΘHΛΩMENH 27XPΟNH.  ΠΕΡΠΑΤΗΣΕ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΤΗΣ. Aρθρο που επίσης αναφέρεται στην πρώτη χειρουργική επέμβαση παγκοσμίως επιτυχούς θεραπείας βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέα γυναίκα, απο τον Δαμιανό Σακά. 
6. ΤA NEA (11 Απριλίου 2006): «EΙΝΑΙ ΘΑΥΜΑ! ΦΕΥΓΩ ΟΡΘΙΑ»  Aρθρο που αναφέρεται στην ολοκληρωση της θεραπείας και στην έξοδο απο το νοσοκομείο της πρώτης ασθενους με καμπτοκορμία που θεραπευθηκε με την μεθοδο της εγκεφαλικής διέγερσης.
7. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (11 Απριλίου 2006): “ΨΑΧΝΟΥΝ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΑΔΑΝΑ”.  Aρθρο που επίσης αναφέρεται στην ολοκληρωση της θεραπείας και στην έξοδο απο το νοσοκομείο της πρώτης ασθενους με καμπτοκορμία που θεραπευθηκε με την μεθοδο της εγκεφαλικής διέγερσης καθώς και στις προοπτικές που δημιουργει αυτή η μορφη θεραπείας για άλλους ασθενείς.
8. ΤΟ ΘΕΜΑ (16 Απριλίου 2006): "ΤΑ HIGH-TECH ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ". Aρθρο αναφερόμενο στις επιτυχείς παγκοσμίως πρωτοπορειακές επεμβάσεις εγκεφάλου του καθηγητή Δαμιανού Ε. Σακά.
9. ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ (16 Απριλίου 2006):  "ΑΡΟΝ ΤΟΝ ΚΡΑΒΒΑΤΟΝ ΣΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΑΤΕΙ". Αρθρο που αναφέρεται στις εξαιρετικά επιτυχείς χειρουργικές επεμβάσεις Δαμιανού Σακά ("ΩΣ ΘΑΥΜΑ") σε ασθενείς με κινητικές διαταραχές.
10. BHMAGAZINO (16 Απριλίου 2006): “Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ.  Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ”. Aρθρο-Συνέντευξη που επίσης αναφέρεται στην πρώτη χειρουργική επέμβαση παγκοσμίως επιτυχούς θεραπείας βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέα γυναίκα, απο τον Δαμιανό Σακά. 
11. ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (22 Απριλίου 2006): "ΕΓΚΕΦΑΛΟΙ ΜΕ ΝΕΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ". Αρθρο που αναφέρεται σε χειρουργικές επεμβάσεις Δαμιανού Σακά με χρήση υψηλής τεχνολογίας στον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό.
12. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (18 Ιουλίου 2006):  “ΘΑΥΜΑ ΜΕ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ.  ΞΑΝΑΣΤΑΘΗΚΕ ΟΡΘΙΟΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ”. Αρθρο που αναφέρεται στην δευτερη χειρουργική επέμβαση παγκοσμίως επιτυχούς θεραπείας βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή. Η πρώτη παρόμοια επέμβαση παγκοσμίως είχε γίνει επίσης απο τον Δ. Σακά σε νέα γυναίκα τρείς μήνες νωρίτερα. 
13. ΕΘΝΟΣ (18 Ιουλίου 2006):  “ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΙΑΤΡΟΙ ΜΕ ΣΗΚΩΣΑΝ ΣΤΑ ΔΥΟ ΠΟΔΙΑ”. Αρθρο που επίσης αναφέρεται στην δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή.
14. ΤΑ ΝΕΑ (18 Ιουλίου 2006): "ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ". Αρθρο που επίσης αναφέρεται στην δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή.
15. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ (18 Ιουλίου 2006):  “ΙΑΤΡΙΚΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ ΝΟ 2”. Αρθρο που επίσης αναφέρεται στην δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή.
16. ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ (18 Ιουλίου 2006):  “ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΕ 20ΧΡΟΝΟ ΦΟΙΤΗΤΗ”. Αρθρο που επίσης αναφέρεται στην δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή.
17. ESPRESSO (20 Ιουλίου 2006):  “ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΜΑΓΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟ”. Αρθρο που αναφέρεται στην Πρόσκληση του Δαμιανού Σακά στο Υπουργείο Υγείας και στην Απόδοση Συγχαρητηρίων για το έργο του απο τον Υπουργό κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο.
18. ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (29 Ιουλίου 2006):  ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΝΟΣ ΔΙΠΛΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ.  ΟΙ ΔΥΟ ΝΕΟΙ ΠΟΥ ΞΑΝΑΚΕΡΔΙΣΑΝ ΤΗΝ ΖΩΗ ΜΕ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΚΑΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΙΛΑΝΕ ΣΤΟΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ. Αρθρο και συνέντευξη με τους δύο ασθενείς που υποβλήθηκαν στην πρωτη και δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας με χρήση ηλεκτρικής διέγερσης εγκεφάλου.
19. METRO (1 Αυγούστου 2006):  “ΘΑΥΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ”.  Αρθρο που επίσης αναφέρεται στην δευτερη παγκοσμίως επιτυχή χειρουργική θεραπεία βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέο φοιτητή.
20. Η ΒΡΑΔΥΝΗ (1 Αυγούστου 2006):  “Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΕ ΤΟ ΘΑΥΜΑ”.  Αρθρο που αναφέρεται στις εξαιρετικά επιτυχείς χειρουργικές επεμβάσεις του Δαμιανού Σακά ("ΩΣ ΘΑΥΜΑ") σε ασθενείς με παθήσεις του εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.
21. ESPRESSO (10 Σεπτεμβρίου 2006): Συνέντευξη Δαμιανού Σακά για τις προοπτικές πρωτοπορειακών επεμβάσεων εγκεφάλου στην θεραπεία δύσκολων κινητικών διαταραχών.
22. ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ (31 Οκτωβρίου 2006): Αρθρο που αναφέρεται στην ΒΡΑΒΕΥΣΗ Δαμιανού Σακά από το "ΙΔΡΥΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΒΡΑΒΕΙΟΥ" για την συμβολή του στην χειρουργική θεραπεία δύσκολων νευρολογικών παθήσεων. 
23. POPULAR MEDICINE (17 Δεκεμβρίου 2006):  “ΓΕΝΝΙΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ”.   Αρθρο-Συνέντευξη του Δαμιανού Σακά που αναφέρεται στην πρόοδο της κατανόησης των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου και στις προοπτικες που αυτό δημιουργεί για θεραπεία βαρέων νευρολογικών παθήσεων.
24. POPULAR SCIENCE (Ιανουάριος 2007):  “ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ. ΣΗΚΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΕΡΠΑΤΗΣΕ.  ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΘΑΥΜΑ”.   Σύντομο αρθρο που αναφέρεται στις επιτυχείς χειρουργικές θεραπείες βαρειάς δυστονικής καμπτοκορμίας σε νέους ασθενείς.
25. ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ (18 Φεβρουαρίου 2007): 
26. ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ (Μαρτιος 2007):  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΟ ΖΑΠΠΕΙΟ  ΜΕ ΚΥΡΙΟ ΟΜΙΛΗΤΗ ΤΟΝ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟ ΔΑΜΙΑΝΟ ΣΑΚΑ.  Αρθρο που αναφέρεται σε ομιλία και βράβευση του Δαμιανού Σακά απο την Παναθηναική Ενωση Γυναικών.
27. ΒΗΜΑ SCIENCE (11 Μαρτίου 2007): "ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ" – Αρθρο που αναφέρεται στις εξαιρετικά επιτυχείς χειρουργικές θεραπειες της Νόσου του Πάρκινσον απο τον Καθηγητή Δαμιανό Σακά με χρήση βηματοδοτών κα ηλεκτρική διέγερση εγκεφάλου.
28. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (31 Μαρτίου 2007: "ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΘΑΥΜΑ ΣΕ 51ΧΡΟΝΗ". Αρθρο που αναφέρεται σε επιτυχή πρωτοπορειακή επέμβαση και θεραπεία βαρειάς κινητικής διαταραχής, σε γυναίκα που έπασχε απο μονιμη πτώση της κεφαλής προς τα κάτω, απο τον Καθηγητή Δαμιανό Σακά.
29. ΤΑ ΝΕΑ (31 Μαρτίου 2007): “ΑΝΑ-ΣΤΑΘΗΚΑΝ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙΑΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ”. Αρθρο που αναφέρεται σε επιτυχείς πρωτοπορειακές επεμβάσεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά και την  επιτυχή θεραπεία και ανάκτηση της κίνησης απο δύο ασθενείς με ασυνήθιστες νευρολογικές διαταραχές.
30. ΕΘΝΟΣ (25 Απριλίου 2007):   “ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΟΥΝ ΤΥΦΛΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ”.  Συνέντευξη Τύπου Καθηγητή Δαμιανού Σακά κατα το Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο. 
31. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ (4 Σεπτεμβρίου 2007):  “ΠΡΟΟΔΕΥΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΧΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ”. Αρθρο που αναφέρεται στη χρήση υψηλής τεχνολογίας επακριβους στόχευσης στον εγκέφαλο και επιτυχείς πρωτοπορειακές επεμβάσεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά. 
32. GK ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (Νοέμβριος 2007):  “LE PETIT DIEU.  Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΙΠΑΝ ΜΙΚΡΟ ΘΕΟ».  Αρθρο-Συνέντευξη του Δαμιανού Σακά που αναφέρεται στις εξαιρετικά επιτυχείς χειρουργικές επεμβάσεις εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού που πραγματοποίησε ("ΩΣ ΘΑΥΜΑ") σε ασθενείς με σοβαρα νευροχειρουργικά προβλήματα, στην πρόοδο της κατανόησης των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου, στις προοπτικες που αυτό δημιουργεί για θεραπεία βαρέων νευρολογικών παθήσεων και σε άλλα θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος.
33. ΕΤ WEEKLY (24 Φεβρουαρίου 2008):  “THE DOCTOR AND THE BRAIN”.  Αρθρο-Συνέντευξη του Δαμιανού Σακά που αναφέρεται στην πρόοδο της κατανόησης του εγκεφάλου, και σε νέες τεχνολογίες χειρουργικών επεμβάσεων που εξασφαλίζουν εξαιρετικά επιτυχείς χειρουργικές επεμβάσεις εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού που πραγματοποίησε και σε άλλα θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος.
34. ESPRESSO (11 Ιουλίου 2008): "Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΕΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥΣ" – Αρθρο που αναφέρεται στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Ευρωπαίων ιατρών απο Καθηγητή Δαμιανό Σακά σε προηγμένες χειρουργικές τεχνικές στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός. 
35. ΕΘΝΟΣ (1 Φεβρουαρίου 2009): “EΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΕΝΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ”.  Αρθρο που αναφέρεται στην πολύ επιτυχή χρήση της ηλεκτρικής διέγερσης στη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον απο την ομάδα του καθηγητή Δαμιανού Σακά.
36. ΒΗΜΑ SCIENCE (1 Φεβρουαρίου 2009): “ΕΞΥΠΝΑ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑ ΖΩΝΤΑΝΕΥΟΥΝ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ”.  Αρθρο που αναφέρεται στην πολύ επιτυχή χρήση της ηλεκτρικής διέγερσης στη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον, των κινητικών διαταραχών και ορισμένων φαρμακοανθεκτικών ψυχιατρικών διαταραχών. 
37. ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (28 Ιουνίου 2009):   “ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΠΟ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΘΑΥΜΑ.  ΣΤΑΘΗΚΕ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ”.  Αρθρο που αναφέρεται στη χρήση υψηλής τεχνολογίας επακριβους στόχευσης και ηλεκτρικής διέγερσης στον εγκέφαλο σε επιτυχείς πρωτοπορειακές επεμβάσεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά. 
38. ΒΗΜΑ (1 Ιουλίου 2009):  “ΤΟΥ ΞΑΝΑΧΑΡΙΣΑΝ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ. ΠΡΩΤΟΠΟΡΕΙΑ-ΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΔΥΣΤΟΝΙΑΣ”.  Αρθρο που αναφέρεται στην επιτυχή χειρουργική επέμβαση και θεραπεία ενός νέου ασθενούς με σπάνια κινητική διαταραχή. 
39. FOCUS (Σεπτέμβριος 2009):  “ΣΤΟΝ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ”.   Συνοπτικό άρθρο που αναφέρεται στις επιτυχείς παγκοσμίως πρωτοπορειακές επεμβάσεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά.
40. VETO ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (7 Φεβρουαρίου 2010): “ΕΞΥΠΝΑ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΘΑΥΜΑΤΑ”.  Αρθρο που αναφέρεται στις δύσκολες επιτυχείς επεμβάσεις του Καθηγητή Δαμιανού Σακά.
41. ΤΑ ΝΕΑ (10 Μαρτίου 2010):  “ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΥ” - Αρθρο που αναφέρεται στη χρήση υψηλής τεχνολογίας επακριβους στόχευσης ηλεκτρικής διέγερσης στον εγκέφαλο για αποτελεσματική θεραπεία παθήσεων απο την ομάδα του Καθηγητή Δαμιανού Σακά.
42. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ (30 Σεπτεμβρίου 2010): “ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΙΑΤΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ”.
43. ΤΑ ΝΕΑ (30 Νοεμβρίου 2010):  "ΘΑΥΜΑ ΜΕ ΕΞΥΠΝΟΥΣ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ".              
44. ΕΘΝΟΣ (30 Νοεμβρίου 2010): "ΠΕΡΠΑΤΗΣΑΝ ΜΕ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΗ - ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΙΑ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ". Αρθρο που αναφέρεται στη χειρουργική θεραπεία βαρέως πασχόντων.                                    
45. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ (30 Νοεμβρίου 2012):  “ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΜΕ ΜΙΚΡΟΤΣΙΠ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ”. Αρθρο-Συνέντευξη  που αναφέρεται στη χρήση υψηλής υψηλης τεχνολογίας στη θεραπεία βαρέως πασχόντων ασθενών απο Καθηγητή Δαμιανού Σακά.
46. ΤΑ ΝΕΑ (3 Δεκεμβρίου 2012):  “ΔΙΝΟΥΝ ΕΛΠΙΔΑ ΣΕ ΑΝΑΠΗΡΟΥΣ. Η ΜΟΝΑΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΚΑΝΕΙ ΘΑΥΜΑΤΑ”. Αρθρο που αναφέρεται στους πολλους ασθενείς με βαρείες αναπηρίες που βελτιωθηκαν σημαντικά με επεμβάσεις που πραγματοποίησε η ομάδα του Καθηγητή Δαμιανού Σακά.                                                                            
47. ΤΑ ΝΕΑ (5 Μαίου 2013): - "ΚΑΝΤΟ ΟΠΩΣ Ο ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ". Αναφορά σε σημαντική θεραπευτική τεχνική και εντυπωσική βελτίωση του ασθενούς που α αρθρογράφος περιγράφει ότι προσομοιάζει με “θαυμα”.
48. ΕΘΝΟΣ (19 Μαίου 2013):  “ΤΑΞΙΔΙ ΕΛΠΙΔΑΣ ΣΤΗ ΒΟΣΤΩΝΗ”. Αρθρο που αναφέρεται στη μετάβαση ασθενούς στο Κεντρο Φυσικής Αποκαταστασης της Βοστώνης και στην συνεργασία του Καθηγητή Σακα σε το παραπάνω Κέντρο

Ιατρικές Βιντεοσκοπήσεις – Δηλώσεις Ασθενών

Η αποτελεσματικότητα των μεθόδων καταδεικνύεται σε πολλά βίντεο χειρουργηθέντων ασθενών, πριν και μετά την επέμβαση

1)  Ανδρας που πάσχει απο Νόσο του Πάρκινσον με έντονο τρόμο στα χέρια και θεαματική βελτίωση μετά την επέμβαση. 

2) Ανδρας που πάσχει απο Νόσο του Πάρκινσον με έντονο τρόμο στα χέρια και θεαματική βελτίωση μετά την επέμβαση. 

3) Γυναίκα που πάσχει απο σκλήρυνση κατα πλάκας και έντονο τρόμο στο δεξιό άνω άκρο και θεαματική βελτίωση μετά την επέμβαση. 

4) Ανδρας που πάσχει απο Νόσο του Πάρκινσον και αντιμετωπίσθηκε με εμφύτευση βαθέως εγκεφαλικού διεγερτη.

Πριν την Επέμβαση

Μετά την Επέμβαση

5) Νεα γυναίκα 27 ετών που έπασχε απο δυστονική καμπτοκορμία και θεραπευθηκε με εμφύτευση βαθέως εγκεφαλικού διεγερτη.  Αυτή αποτελεί την πρώτη περίπτωση παγκοσμίως που θεραπευθηκε με αυτό τον τρόπο. 

Πριν την Επέμβαση

Μετά την Επέμβαση

6) Νεος άνδρας 20 ετών που έπασχε απο δυστονική καμπτοκορμία και θεραπευθηκε με εμφύτευση βαθέως εγκεφαλικού διεγερτη.  Αυτή αποτελεί την δεύτερη περίπτωση παγκοσμίως που θεραπευθηκε με αυτό τον τρόπο. 

Πριν την Επέμβαση

Μετά την Επέμβαση

7) Γυναίκα 51 ετών που έπσχε επι εξι χρόνια απο βαρειά καμπτοκεφαλία, δηλ. πληρη συνεχή κάμψη της κεφαλής προς τα κάτω και θεραπευθηκε με εμφύτευση βαθέως εγκεφαλικού διεγερτη.

Πριν την Επέμβαση

Μετά την Επέμβαση

8) Ανδρας με εντονη δυστονική υπερέκταση του κορμού (εκτατοκορμία)  και και θεραπευθηκε με εμφύτευση βαθέως εγκεφαλικού διεγερτη.

Πριν την Επέμβαση

Μετά την Επέμβαση

9) Στόχευση εγκεφαλικού κόμβου και προσομοίωση της επέμβασης

10) Προώθηση ηλεκτρόδιου με στερεοτακτική τεχνική

11) Καταγραφή των ηλεκτρικών κυτταρικών δυναμικών

Ενδεικτικά Δημοσιεύματα - Διακρίσεις - Επιστολές

• 
• 
• 
• 
• 
• 
•